قلب یکی از مهم‌ترین اندام‌های بدن بوده و انواع بیماری‌های مربوط به آن باید جدی گرفته شوند و برای بهبود و درمان آنها اقدام شود. گاهی غشای کیسه اطراف قلب، دچار التهاب، سوزش و درد می‌شود که در نهایت پریکاردیت یا التهاب پرده دور قلب را برای فرد ایجاد می‌کند. گاهی این مشکل به وجود آمده، به طور خود به خودی رفع می‌شود، اما اگر درد‌های ناشی از آن ادامه‌دار شوند، باید مورد جدی پیش آمده است. در این مقاله به دلایل پیدایش این بیماری و روشهای تشخیص و درمانی این بیماری به طور مفصل پرداختیم.
پریکاردیت یا التهاب پرده دور قلب چیست؟
سطح خارجی قلب توسط دو لایه نازک به نام پریکاردیت که حاوی مایع پریکاردیوم است، محافظت می‌شود. کاربرد این پرده در اطراف قلب، محافظت از این اندام بوده و همچنین از ابتلا به عفونت و آسیب دیدگی نیز جلوگیری می‌کند. در صورتی که قلب به علت وجود خون اضافه بزرگ شود، پرده پریکاردیت از بزرگ شدن قلب نسبت به اندازه واقعی خود جلوگیری می‌کند و مانع از کارکرد غیر عادی قلب می‌شود.
بیماری التهاب پرده دور قلب به صورت آنی و حاد بروز پیدا کرده و مدت‌ها باقی می‌ماند. در صورت رویت قلب در زمان بیماری التهاب پرده دور قلب، لایه پریکاردیت ملتهب، قرمز و متورم نشان داده می‌شود. در بعضی موارد علت ورم در لایه محافظ قلب، نفوذ مایع بین دو لایه پوششی محافظ است که باید سریع تحت درمان قرار بگیرد.
علت ابتلا به بیماری پریکاردیت
در برخی موارد، ابتلا به بیماری التهاب لایه محافظ قلب قابل تشخیص نیست. در اکثر موارد ابتلا به پریکاردیت چه از نوع مزمن و یا حاد به دلیل ابتلا به نوعی ویروس است و ممکن است حتی گاهی خود ویروس مشخص نباشد. از دیگر دلایل ابتلا به پریکاردیت ابتلا به عفونت‌های ریوی و دستگاه تنفس است. دیگر موارد علت ابتلا به بیماری پریکاردیت که شایع است، عبارتند از:
- حمله قلبی
- جراحی قلب
- پرتو درمانی
- نارسایی‌های کلیوی
- عفونت‌های باکتریایی
- جراحت و زخم ناشی از حادثه
- بیماری‌های مزمن مانند ایدز، سل و …
- بیماری‌های خود ایمنی مانند لوپوس، آرتروز و روماتیسم
- استفاده از برخی داروها مانند وارفارین، ایبوپروفن، هپارین و پروکائین آمید نیز ممکن است باعث بروز این عارضه شود.
علائم بیماری پریکاردیت
از شایع‌ترین نشانه‌های ابتلا به بیماری پریکاردیت در افراد بیمار، احساس درد شدید در قفسه سینه در یک سمت و یا در قسمت میانی است، البته ناگفته نماند که در برخی افراد این درد در ناحیه گردن و شانه نمایان می‌شود. این درد به صورت ناگهانی برای فرد رخ داده و با تیر کشیدن شدید همراه است. فرق درد در بیماری پریکاردیت با دیگر دلایل درد در قفسه سینه این است که درد قلب با خم شدن به سمت جلو آرام می‌شود و درد در زمان دراز کشیدن یعنی حالتی که به سمت عقب متمایل است و در زمان نفس عمیق شدت پیدا می‌کند. از دیگر نشانه‌های ابتلا به پریکاردیت هنگامی که این بیماری با درد شدید همراه است، بروز تب است.
دیگر نشانه‌های این بیماری عبارتند از:
- سرفه مداوم
- احساس ضعف
- احساس خستگی
- تورم در معده و پاها
- ضربان غیر طبیعی
- کمبود اکسیژن و تنگی نفس
عوارض بیماری التهاب پرده دور قلب
ابتلا به بیماری پریکاردیوم در صورتی که درمان نشود خطرناک بوده و باعث ایجاد آسیب‌های سنگین به بدن و قلب خواهد شد. دو مورد از عوارض شدید این بیماری عبارتند از تامپوناد قلبی و پریکاردیت مزمن که در ادامه توضیحی در رابطه با هر یک در اختیار شما قرار می‌دهیم.
پریکاردیت مزمن
این بیماری بسیار خطرناک و نادر بوده و در صورتی که التهاب پرده دور قلب برای مدت زمان زیادی درمان نشود، به صورت مزمن در خواهد آمد. ماهیت این بیماری این گونه است که در لایه پریکاردیت، بافت‌هایی زخم مانند تشکیل شده و این بافت‌ها باعث ضخیم و سفت شدن این لایه محافظی قلب می‌گردند و کارایی خود را از دست می‌دهند. زخم‌های ایجاد شده بر سطح دیواره قلب فشار وارد کرده و باعث اختلال در عملکرد قلب می‌شود.
تامپوناد قلبی
این بیماری زمانی رخ می‌دهد که مایع زیادی بین لایه محافظ قلب جمع شود و مانع از حرکت نرمال قلب و خون‌رسانی درست قلب، به دیگر اعضای بدن شود. در واقع حجم مایع تجمع یافته، مانع از پر شدن کامل قلب از خون می‌شود و فشار خون به شدت افت می‌کند. لازم به ذکر است، این بیماری در صورتی که ادامه‌دار باشد و تحت درمان قرار نگیرد، بسیار خطرناک و حتی کشنده است.
توصیه می‌شود به دلیل خطرات این بیماری و نیاز ضروری به درمان به موقع، در صورت مشاهده هر گونه از علائم گفته شده بدون اتلاف وقت جهت بررسی و معاینات قلبی به بهترین متخصص قلب و عروق مراجعه نمایید.
روشهای تشخیص التهاب پرده دور قلب
در صورت داشتن علائم ابتلا به این بیماری و هر گونه درد در پشت قفسه سینه یا جلوی این ناحیه سریع به پزشک مراجعه کنید. متخصص قلب و عروق ابتدا سوالاتی در مورد سوابق خانوادگی می‌پرسد و معاینات بالینی را انجام می‌دهد. گوشی را بر روی سینه گذاشته و صدای سایش لایه پریکارد روی یکدیگر در زمان ضربان قلب را گوش می‌کند، سپس برخی آزمایش‌های تشخیصی را که در ادامه بیان می‌کنیم، برای تشخیص قطعی این بیماری انجام می‌دهد. توصیه می‌شود در صورت مصرف داروی خاص یا بیماری زمینه‌ای حتماً پزشک خود را مطلع سازید.
الکتروکاردیوگرام یا نوار قلب
در این روش تشخیصی کاربردی، الکترود به پوست وصل می‌شود و ضربان قلب بیمار مورد اندازه‌گیری قرار می‌گیرد. در صورت ابتلا به بیماری پریکاردیت، ضربان قلب دچار اختلال می‌شود و در این نوار قلب قابل بررسی است.
عکس برداری از قفسه سینه با اشعه ایکس
با این روش تصویربرداری، اندازه قلب و حالت فیزیکی قلب مورد بررسی قرار می‌گیرد. در صورت اختلال و تجمع مایعات در لایه پریکارد، اندازه قلب بزرگتر از حد نرمال دیده می‌شود.
اکوکاردیوگرافی
در روش اکوکاردیوگرافی با استفاده از امواج صوتی، تصویری از قلب نمایان می‌شود که از نظر اندازه، ظاهر، تجمع مایعات پریکارد و سایر موارد مهم، توسط پزشک قابل بررسی است.
تصویربرداری سی تی اسکن
با استفاده از دستگاه سی‌تی اسکن، تصاویری دقیق از قلب و لایه پریکارد برای پزشک قابل مشاهده است. با استفاده از این روش تصویربرداری، ابتلا به هر بیماری مانند انسداد عروق لخته خون و سکته قلبی قابل تشخیص است.
MRI
در این روش می‌توان تصاویری دقیق با استفاده از مواج رادیویی از قلب و لایه پریکاردیت را بدست آورد و در صورت تجمع مایع در بین این لایه محافظ، التهاب پرده دور قلب نیز قابل تشخیص است.
درمان بیماری پریکاردیت
درمان این بیماری با توجه به شدت و مدت بیماری برای افراد متفاوت است و نمی‌توان روش درمانی قطعی را برای همه اشخاص بیمار در نظر گرفت.
درمان دارویی التهاب پرده دور قلب
در این روش درمانی با توجه به شدت بیماری و میزان التهاب داروهایی را تجویز می‌کنند. گاهی از این داروهای درمانی به عنوان روش کمکی برای سایر تکنیک‌های درمان نیز استفاده می‌کنند.
مسکن ها
استفاده از داروهای مسکن درد مانند آسپرین و ایبوپروفن در کاهش التهاب و بهبود علائم تاثیر دارند. لازم به ذکر است این داروها باید با تجویز پزشک استفاده شود.
کلشی سین
این دارو باعث کاهش و از بین رفتن التهاب در موارد پریکاردیت حاد می‌شود. مصرف این دارو برای افرادی که بیماری خاص مانند بیماری کلیه دارند و داروهای خاص مصرف می‌کنند، خطرناک است و عوارض شدیدی به همراه دارد. در صورتی که از هرگونه بیماری مزمن دیگری مانند بیماری کلیوی برخوردار هستید، حتی پزشک خود را مطلع سازید.
کورتیکو استروئیدها
برای افرادی که داروهای ضد التهاب و مسکن پاسخگو نباشد و درد و علائم به طور ممتد ادامه داشته باشد، از این دسته داروها برای درمان و کاهش التهاب استفاده می‌کنند.
جراحی پریکاردیت
در برخی موارد، علت عفونت و التهاب لایه پریکاردیت به دلیل عفونت باکتریایی است.
تامپوناد قلبی از خطرناک‌ترین مورد این بیماری گزارش شده که کشنده است و دلیل آن تجمع مایع بین لایه محافظ قلب و دیواره خارجی قلب است، به اصطلاح پزشکی می‌گویند که مایع تجمع یافته به دیواره قلب نفوذ کرده است. در این حالت جراح و متخصص قلب و عروق، بیمار را بستری کرده و روش‌هایی را که بیان می‌کنیم برای از بین بردن مایعات و خروج آن استفاده می‌کند.
پریکاردیوسنتز
در این روش یک لوله باریک و نازک مانند کاتتر را وارد بدن کرده و مایعات اضافی را از حفره پریکارد خارج می‌کنند. برای انجام این روش درمانی و هدایت سوزن کاتتر از تکنیک سونوگرافی استفاده می‌کنند. این روش درمانی ممکن است چند روز طول بکشد و در این مدت بیمار باید بستری و تحت نظر بماند.
پریکاردیکتومی
در صورت ابتلا به بیماری پریکاردیت انسدادی، توسط عمل جراحی لایه‌ای که سخت شده و مانع از ضربان قلب صحیح می‌شود را از بدن و روی قلب برمی‌دارند.
بدون دیدگاه