سکته قلبی که به آن انفارکتوس میوکارد نیز گفته می‌شود، زمانی رخ می‌دهد که بخشی از عضله قلب، خون به میزان کافی دریافت نکند. هر چه مدت زمان بیشتری برای درمان و ترمیم جریان خون صرف شود، آسیب به عضلات قلب جدی‌تر می‌شود.
بیماری عروق کرونر (CAD) مهم‌ترین عامل سکته قلبی است. یکی دیگر از علت‌های سکته قلبی که کمتر متداول است، اسپاسم شدید یا انقباض ناگهانی شریان کرونر است که از توانایی متوقف کردن جریان خون به عضله قلب برخوردار است.
علائم سکته قلبی
شناسایی سریع علائم سکته قلبی از مهم‌ترین فاکتورها در نجات جان بیمار توسط پزشک متخصص قلب و کاستن از اثرات بلند مدت سکته قلبی محسوب می‌شود. همه این نشانه‌ها در همه اشخاص یکسان نیستند و به شکل یکسانی بروز نخواهند کرد. امکان دارد شخصی درد بیشتری را تجربه کند و شخص دیگر درد کمتر، حتی احتمال دارد اشخاصی علائم سکته قلبی را به طور ناگهانی تجربه کنند و یا تا ساعت‌ها و یا هفته‌ها آن را حس کنند.
نشانه‌های اصلی حمله قلبی عبارتند از:
درد یا احساس ناراحتی در قفسه سینه
بیشتر سکته‌های قلبی شامل احساس درد یا ناراحتی در مرکز یا سمت چپ قفسه سینه می‌شوند که بیشتر از چند دقیقه طول می‌کشند و یا به صورت مقطعی درد از بین می‌رود و دوباره باز می‌گردد. احساس ناراحتی ممکن است شامل حس تنگی، حس فشار یا احساس درد باشد.
آنژین امکان دارد در بعضی اشخاص روی دهد، بدین معنا که شخص در قفسه سینه احساس درد کند، اما با استراحت از این شدت این علائم کاسته شود.
سبکی سر و تعرق سرد
سبکی سر یا ضعف در شخص می‌تواند از نشانه‌های بروز سکته قلبی باشد که نیاز است فرد در کوتاه‌ترین زمان ممکن به بهترین متخصص قلب مراجعه کند، در عین حال امکان دارد فرد تعریق سرد و خاصی را در بدن خود تجربه کنید.
درد یا ناراحتی در فک، گردن یا پشت
احساس درد و ناراحتی در فک، گردن یا پشت می‌تواند یکی دیگر از نشانه‌های سکته قلبی باشد.
احساس درد در یک یا هر دو بازو و شانه ها
یکی دیگر از نشانه‌های سکته قلبی احساس درد و ناراحتی در بازوها و شانه‌ها هست.
احساس تنگی نفس
این مورد بیشتر با احساس ناراحتی در قفسه سینه همراه است، اما تنگی نفس ممکن است قبل از ناراحتی در قفسه سینه ایجاد شود که ضرورت دارد فرد به دکتر قلب مراجعه کند.
خستگی و تهوع
خستگی غیرطبیعی و بدون دلیل، حالت تهوع و استفراغ می‌توانند از نشانه‌های سکته قلبی باشند.
مدت زمان علائم سکته قلبی
علائم حمله قلبی ممکن است از چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشند، چنانچه چندین روز، هفته یا ماه به طور دائم احساس درد در ناحیه قفسه سینه داشته‌اید، بعید به نظر می‌رسد که به دلیل حمله قلبی باشد، اما بهتر است به دکتر قلب مراجعه کنید.
روشهای تشخیص سکته قلبی
انجام بعضی آزمایش‌ها در مراحل اولیه بروز سکته قلبی از اهمیت بسزایی برخوردار است، نظیر آزمایش الکتروکاردیوگرافی که می‌بایست بعد از 10 دقیقه از پذیرش بیمار بر روی او انجام شود.
از آزمایش خون نیز طی 24 تا 48 ساعت اول بعد از شروع نشانه‌ها نیز استفاده می‌شود.
برای تشخیص سکته قلبی ممکن است تست‌هایی مانند عکسبرداری اشعه ایکس از قفسه سینه، اکوکاردیوگرام، تصویربرداری هسته‌ای و آنژیوگرافی عروق کرونر توسط متخصص قلب انجام شوند.
سکته قلبی شدید
سکته قلبی در صورتی که باعث وارد شدن آسیب‌های جدی به قلب شود، از نوع شدید است.
در سکته قلبی شدید رگ‌های کرونر دچار انسداد شده و خون‌رسانی با مشکل روبرو خواهد شد و آریتمی قلبی، نارسایی قلبی، غش کردن، وارد شدن آسیب‌های درمان ناپذیر به قلب و مرگ ممکن است رخ دهند.
در سکته قلبی شدید، احتمال رخ دادن سکته قلبی دوم بسیار بالا است.
انواع متداول سکته قلبی و درمان آن
نوع سکته قلبی (یا همان انفارکتوس میوکارد) یا (IM) که فرد آن را تجربه می‌کند مهم‌ترین فاکتور در تعیین پروسه درمانی است که متخصص قلب برای مداوای فرد در نظر می‌گیرد.
یک حمله قلبی هنگامی روی می‌دهد که عروق کرونر دچار انسداد شده باشد و از رسیدن جریان خون به بدن جلوگیری کند، در نتیجه آن قسمت از قلب قادر نخواهد بود اکسیژن مورد نیاز خود را دریافت کند، این انسداد ممکن است کامل بوده یا قسمتی از شریان را مسدود کرده باشد.
انسداد کامل عروق کرونر
فرد با یک سکته قلبی از نوع STEMI مواجه است.
انسداد جزئی عروق
به معنی بروز سکته قلبی NSTEMI در فرد است.
نحوه و پروسه درمان برای سکته قلبی از نوع STEMI با نوع NSTEMI متفاوت از یکدیگر است، اما بعضی از فرایندهای درمانی آنها با یکدیگر همپوشانی دارند. پزشک متخصص قلب و عروق به طور معمول از تکنیک‌هایی برای برقراری دوباره جریان خون به سمت بخشی از قلب که در حین سکته قلبی آسیب دیده است، استفاده می‌کنند.
پیشگیری از سکته قلبی
بعضی از داروها این قابلیت را دارند که باعث کاهش سکته قلبی در افراد شوند. در نتیجه افرادی که در معرض سکته قلبی قرار دارند، می‌توانند با مراجعه به بهترین متخصص قلب در مورد شیوه‌های پیشگیری از سکته قلبی توصیه‌های کارآمدی را دریافت کنند.
برای اینکه بتوان مانع از روی دادن سکته قلبی شد باید به نکات زیر توجه داشته باشید:
- ترک استعمال سیگار و مواد مخدر
- رسیدن به یک وزن متعادل
- انجام فعالیت‌های ورزشی
- انتخاب یک رژیم غذایی سالم
چنانچه فرد دچار سکته قلبی شود پزشک متخصص قلب در بیمارستان از دو روش زیر برای درمان استفاده می‌کند. هر یک از این روش‌ها بسته به نوع سکته قلبی و شدت آن مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
دارو درمانی
داروهای آسپرین، مسدود کننده‌های بتا، استاتین، مهار کننده‌های ACE و روغن ماهی توسط پزشک برای درمان فردی که دچار سکته قلبی شده است، تجویز می‌شود.
جراحی
جراح قلب برای بازگرداندن خون به قلب بیمار را تحت عمل جراحی قرار خواهد داد.
روشهای غیر دارویی درمان سکته قلبی
روشهای غیر دارویی درمان سکته قلبی شامل موارد زیر است:
- انجام آنژیوگرافی عروق کرونر
- آنژیوپلاستی یا استنت گذاری
- جراحی بای‌پس عروق کرونر
انتخاب روشهای فوق بسته به حاد بودن شرایط فرد به تشخیص بهترین متخصص قلب انجام می‌پذیرد.
داروهای پس از سکته قلبی
بیماران با سکته قلبی پس از طی کردن دوره حاد بیماری، نیاز است به صورت منظم تحت درمان دارویی قرار بگیرند.
بعضی از این داروها جهت ادامه پروسه درمان سکته قلبی است، بعضی دیگر برای جلوگیری از بروز سکته قلبی و عوارض آن توسط پزشک قلب تجویز خواهد شد و بعضی از داروها هم وجود دارند نظیر داروهای دیابت، فشارخون بالا و چربی خون بالا که بیمار یا قبل از بروز سکته قلبی مصرف می‌کرده یا پس از تشخیص این بیماری‌ها، نیاز است شروع به مصرف کند.
آسپیرین
به عنوان معروف‌ترین داروی ضد پلاکت شناخته شده و ضروری است کلیه بیماران با حمله حاد قلبی به شرط عدم خونریزی فعال یا حساسیت به دارو آن را تا پایان عمر مصرف کنند.
داروهای ضد پلاکت دوم
در بیماران با سکته حاد قلبی به سبب افزایش خطر تشکیل لخته خون، تا یک سال پس از حمله قلبی، به جز آسپیرین متخصص قلب، داروهای دیگری نیز برای مهار پلاکت‌ها تجویز می‌کند که به “درمان ضد پلاکتی دو دارویی” (DAPT) معروف است.
داروی دوم ضد پلاکتی می‌تواند از میان سه دسته داروی زیر انتخاب شود:
کلوپیدوگرل
نظیر اسویکس، زیلت و پلاویکس. این داروها همگی با دوز 75 میلی‌گرم هستند و روزانه یک عدد از آنها به توصیه پزشک متخصص قلب مصرف می‌شود. هرچند در بعضی از بیماران به خصوص افرادی که استنت دارند در ماه نخست پس از سکته قلبی، پزشک متخصص قلب 2 عدد از آن را در روز تجویز می‌کند.
پراسوگرل
با دوز 10 میلی‌گرم در روز و یک بار در روز توسط پزشک قلب برای بیماران تجویز می‌شود.
تیکاگرولول
با دوز 90 میلی‌گرم و 2 بار در روز برای بیماران تجویز می‌شود.
استاتین
داروهای استاتین مانند آتوروستاتین و رزووستاتین Rosuvastatin هرچند به داروهای ضد چربی خون شهرت دارند، اما علاوه بر پایین آوردن کلسترول خون، سبب پایدار شدن پلاک‌های چربی درون عروق کرونر و کاهش خطر پاره شدن آنها نیز می‌شوند.
مسدود کننده گیرنده بتا
مصرف این داروها پس از سکته قلبی سبب کاهش تعداد ضربان قلب و جلوگیری از بالا رفتن ضربان قلب در پی فعالیت‌های روزمره خواهند شد.
داروهای مهار کننده آنزیم ACE یا ARB
همه این داروها در انتها یک کار مشترک انجام می‌دهند و آن مهار اثر آنژیوتانسین ll است. آنژیوتانسین ll یکی از فاکتورهای مخرب و مضر برای سلامتی قلب و کلیه محسوب می‌شود و مهار آن اثر گذاری مثبت و مهمی در سلامت طولانی مدت قلب دارد.
داروهای ضد اسید معده
در بعضی از بیماران که سابقه خونریزی معده دارند برای جلوگیری از تکرار خونریزی معده بر اثر مصرف داروهای شل کننده خون، نیاز است از داروهای ضد اسید معده نظیر پنتوپرازول استفاده شود.
داروهای چند منظوره
دارویی نظیر کاپتوپریل برای درمان سکته قلبی، نارسایی قلب، فشارخون بالا و دیابت مورد استفاده قرار می‌گیرد. در بیمارانی که ترکیبی از این بیماری‌ها و مشکلات را دارند، می‌توان برای جلوگیری از عوارض تداخل دارویی از یک دارو استفاده کرد.
روشهای درمانی متداول سکته قلبی
در زیر به اختصار شیوه‌های درمانی متداول برای درمان سکته قلبی را توضیح دادیم:
آنژیوپلاستی
یک لوله که به آن یک بالن مخصوص متصل شده است وارد شریان‌های کرونر بیمار می‌شود. پزشک متخصص قلب با باد کردن این بالن، شریان‌هایی را که دچار تنگی شده‌اند را باز می‌کند. در صورت نیاز، پزشک، قطعات لوله‌ای شکل به نام استنت را در ناحیه گرفتگی قرار داده تا از گرفتگی دوباره جلوگیری شود.
آنژیوپلاستی لیزر
مانند آنژيوپلاستی یک لوله مخصوص به نام کاتتر وارد بدن می‌شود، با این تفاوت که در قسمت جلوی آن یک لیزر قرار گرفته است که شریان‌های دچار انسداد را باز می‌کند.
جراحی دریچه قلب مصنوعی
در این پروسه درمانی، تعویض دریچه آسیب دیده با یک دریچه مصنوعی جدید و سالم انجام خواهد شد. دریچه جدید به طور معمول از جنس فلزی یا سنتز حیوانی است.
آتروکتومی
این پروسه نیز به آنژیوپلاستی شبیه است با این تفاوت که در نوک کاتتر یک تیغ مخصوص با قابلیت چرخش قرار گرفته است که پلاک رسوب شده در شریان‌ها را جدا می‌سازد.
عمل جراحی بای پس Bypass
این پروسه درمانی با به وجود آوردن مسیرهای جدید برای جریان خون به عضله قلب این قابلیت را دارد که شریان‌های دچار انسداد را درمان کند. متخصص قلب و عروق این شیوه درمانی را که به عمل قلب باز شهرت دارد، برای بیماران با شرایط حاد و گرفتگی عروق پیچیده تجویز می‌کند.
کاردیومیوپلاستی
کاردیومیوپلاستی یک پروسه درمانی آزمایشی محسوب می‌شود که در آن ماهیچه‌های اسکلتی بدن از ناحیه شکم یا کمر گرفته خواهند شد و جایگزین عضلات قلب آسیب دیده از سکته قلبی خواهند شد.
پیوند قلب
در عمل پیوند، جراح، قلب آسیب دیده را از بدن خارج کرده و یک قلب اهدایی در بدن فرد بیمار جایگزین خواهد کرد.
جراحی قلب کم تهاجمی
در جراحی قلب کم تهاجمی جراح قلب، عمل جراحی قلب را از طریق برش‌های کوچکی در سمت راست قفسه سینه به عنوان جایگزینی برای بای‌پس انجام می‌دهد.
استفاده از فرکانس های رادیویی
یک کاتتر حاوی الکترود که در نوک آن قرار دارد، وارد رگ‌ها می‌شود و برای نابودی سلول‌های عضلانی خاصی در نواحی بسیار کوچک، به سمت عضله قلب هدایت خواهند شد.
پروسه استنت گذاری
استنت یک نوع سیم مخصوص لوله‌ای است که از آن برای باز نگه داشتن شریان‌ها در حین انجام آنژیوپلاستی استفاده می‌شود.
تجدید عروق ترانس میوکارد TMR
در این متد درمانی بیماران حمله قلبی به شیوه TMR، از یک لیزر مخصوص برای به وجود آوردن چندین سوراخ از بیرون قلب به درون اتاقک پمپاژ خون استفاده خواهد شد.
افزون بر شیوه‌های درمانی فوق، امکان دارد نوعی دستگاه‌های ایمپلنت مخصوص برای درمان بعضی از انواع سکته‌های قلبی مورد استفاده قرار بگیرند.
سخن آخر
مرگ بر اثر سکته قلبی یکی از علل اصلی مرگ در سراسر جهان است. با نظر به سبک زندگی ناسالمی که امروزه متداول است و افزایش استرس و فشارهای روحی و روانی در زندگی روزانه، سکته قلبی برای هیچ کسی دور از ذهن نخواهد بود.
چنانچه پیش از این دچار سکته قلبی شده‌اید و یا فاکتورهای مؤثر در بروز سکته قلبی را دارید، بهتر است پیش از رخ دادن سکته قلبی زیر نظر دکتر قلب باشید.
بدون دیدگاه