افراد در هر سنی ممکن است دچار آریتمی قلبی یا همان ضربان‌های غیرعادی قلب شوند. هر شخصی با هر میزان سن، باید این ضربان‌های نامنظم را جدی بگیرد. آریتمی به معنای بی‌نظمی بوده که به همان نوسانات ضربان قلب اشاره دارد. در این مقاله ما به حالات مختلف این بیماری و روش‌های درمان و پیشگیری آن پرداختیم.
آریتمی قلبی چیست؟
آریتمی قلب یا همان Cardiac Arrhythmia زمانی رخ می‌دهد که به خاطر بروز عارضه‌ای در قلب، تعداد ضربان قلب نامنظم باشد. اکثر افراد اشتباه کرده و تصور دارند که آریتمی یعنی ضربان قلب حتماً تند و زیاد است که این فرضیه اشتباه است. در آریتمی قلبی، ضربان یا خیلی آهسته یا تندتر از حد معمول است.
آریتمی قلب همیشه علت رخداد یک بیماری نیست و گاهی اوقات این مورد را تجربه کرده‌اید که در زمان ورزش و فعالیت شدید بدنی، ضربان قلب افزایش می‌یابد. این امر به این دلیل است که قلب بتواند، اکسیژن و خون‌رسانی برای سوخت و ساز بدن را بالا ببرد و در واقع ارتباطی به وجود هیچگونه بیماری ندارد. آریتمی قلب به چند دسته تقسیم میشود که در ادامه آنها را بیان کردیم.
انواع مختلف ضربان قلب
در این قسمت به انواع آریتمی‌های قلبی اشاره خواهیم داشت اما در همینجا بیان می‌کنیم که تمامی نامنظی‌های ضربان قلب، حاکی از وجود بیماری نیست، اما به طور کلی، تاکیکاردی‌ها و برادیکاردی‌ها ممکن است، عارضه‌های خطرناک سکته یا ایست قلبی را برای افراد در هر سنی ایجاد کنند. هر شخص باید بداند در برخی فعالیت‌ها مانند خوابیدن، ضربان قلب بسیار آرام شده و تعداد آن کاملاً کاهش می‌یابد، بنابراین آن را با بیماری اشتباه نگیرند.
- ضربان قلب تند یا تاکیکاردی: این عارضه Tachycardia زمانی رخ می‌دهد که ضربان قلب بیشتر از 100 بار در دقیقه باشد.
- ضربان قلب آهسته یا برادیکاردی: زمانی که تعداد ضربان قلب در دقیقه کمتر از 60 مرتبه باشد، عارضه Bradycardia رخ می‌دهد.
- ضربان قلب نامنظم: در زمانی که ضربان قلب دارای ریتم منظمی نباشد اما به نشانه‌های هیچ بیماری نزدیک نباشد.
انواع آریتمی قلبی
آریتمی قلب انواع مختلفی دارد که عبارت‌اند از:
تاکیکاردی در دهلیز
تاکیکاردی در دهلیز به چند دسته تقسیم می‌شوند:
فیبریلاسیون دهلیزی: به معنای ضربان سریع قلب است، به این صورت که پیام‌های الکتریکی تولید شده در دهلیز به صورت نامنظم می‌باشد. این پیام‌ها در گره AV به طور پرتکرار و نامنظم میرسد که ایجاد ضربان بالا و نامنظم در فرد میشود. معمولا این عارضه به خودی خود درمان میشود ولی در صورت عدم بهبودی باعث بروز سکته مغزی میشود، بنابراین باید جدی گرفته شود.
فلاتر دهلیزی: به این معنی است که انتقال پیام از گره (SA) زیاد میشود، ولی ضربان بالا می‌رود. فرق فلاتر دهلیزی با فیبریلاسیون در منظم‌تر بودن ضربان قلب است.
تاکیکاردی فوق بطنی
در اصطلاح به تمامی آریتمی‌های رخ داده در بالای بطن (یعنی در دهلیز و گره AV) را تاکیکاردی فوق بطنی می‌گویند. شامل رخداد آریتمی دوره‌ای در فرد میشود که معمولا خود به خود از بین می‌رود.
فیبریلاسیون بطنی
در زمان رخداد فیبریلاسون بطنی به علت ارسال پیام‌های نامنظم و سریع بطن توانایی کامل پمپاژ خون را ندارد و این پمپاژ به علت پر نشدن کامل بطن ناقص است. این عارضه بسیار خطرناک بوده و در اکثر افراد در صورت عدم درمان سریع باعث مرگ میشود.
سندرم ولف پارکینسون وایت
این نوع تاکیکاردی که از نوع فوق بطنی است به علت وجود یک مسیر انتقال الکتریکی اضافی است که از زمان تولد وجود دارد و تا مدت‌ها ممکن است بدون علامت باشد. این سندروم بالا رفتن ضربان قلب بالای 100 میشود.
برادیکاردی
این حالت زمانی اتفاق می‌افتد که ضربان قلب کمتر از 60 بار در دقیقه کاهش داشته باشد.
سندرم QT طولانی
این سندرم یک اختلال قلبی است که هم ممکن است به علت ژنتیک در فرد وجود داشته باشد یا در اثر مصرف برخی داروها به وجود بیاید، که باعث افزایش و نامنظم شدن ضربان در قلب میشود و علائم آن کاهش هوشیاری و غش کردن است و در بعضی موارد باعث مرگ ناگهانی میشود.
ضربان قلب طبیعی چگونه است؟
قلب انسان متشکل از چهار حفره است که دو حفره در قسمت بالایی قلب به نام دهلیز و دو حفره در قسمت پایینی قلب که به نام بطن است. ریتم طبیعی قلب توسط یک ضربان‌ساز طبیعی که در دهلیز سمت راست قرار دارد، کنترل میشود که به آن گره سینوسی – دهلیزی (SA) نیز گفته میشود.
گره سینوسی دهلیزی، شروع کننده پیام‌های الکتریکی هر ضربان است که با ارسال این پیام، ماهیچه‌های دهلیز منقبض شده و خون به سمت بطن حرکت می‌کند. در ادامه پیام الکتریکی ارسال شده به گره دهلیزی – بطن (AV) می‌رسند که از نوعی سلول منحصر به فرد تشکیل شده‌اند. قبل از انتقال پیام الکتریکی به بطن این گره سرعت انتقال را پایین می‌آورد که این کار باعث مکث شده و در این بازه زمانی اجازه می‌دهد، بطن از خون پر شود. سپس با رسیدن پیام، بطن منقبض می‌گردد و خون به اندام‌های بدن پمپاژ میشود. این فرآیند معمولا بین 60 تا 100 بار در دقیقه است.
ضربان قلب زودرس چیست؟
ضربان قلب زودرس به این معنا است که در میان ضربان قلب یک ضربان نارس وجود دارد. این نوع ضربان معمولاً باعث ایجاد مشکل در افراد نمی‌شود و اغلب در افراد مسن مشاهده میشود.
علائم آریتمی قلبی
گاهی ممکن است فرد دارای بیماری آریتمی قلبی باشد اما هیچگونه علائمی در او مشاهده نشود. بسیاری از خانم‌ها و آقایان مبتلا به این بیماری به دلایلی چون چکاپ قلب یا سایر آزمایشات به متخصص قلب مراجعه کرده و به طور ناگهانی با تشخیص آریتمی قلب مواجه می‌شوند.
لازم است یادآور شویم که آریتمی به منظور بروز حتمی مشکل و بیماری در فرد نیست، زیرا ممکن است این عارضه به علت انجام فعالیت شدید یا ورزش رخ دهد. در ادامه به برخی از علائم شایع این بیماری اشاره کردیم:
- خستگی و تعریق
- غش کردن و سبکی سر
- احساس خفگی و تنگی نفس
- احساس اضطراب و آشوب
- افزایش یا کاهش ضربان قلب
- احساس درد و تپش در قفسه سینه
دلایل ایجاد آریتمی قلبی
برخی از دلایل ایجاد آریتمی قلب به شرح زیر است:
- ژنتیک
- اختلالات خواب
- حمله ناگهانی قلبی
- شروع یک سکته قلبی
- تغییر در ساختار قلب
- بیماری فشار خون بالا
- تیروئید پرکار و کم کار
- گرفتگی در عروق کرونری
- استرس زیاد و اضطراب کاری
- تشکیل اسکار در مجاورت گره SA
- بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت
- مصرف دخانیات و مشروبات الکلی
- عوارض استفاده از برخی داروها
درمان آریتمی قلب
برای اینکه متخصص قلب، درمان برای بهبود آریتمی را پیش بگیرد، ابتدا باید علت به وجود آمدن این مشکل را تشخیص دهد. بعد از تشخیص علت بیماری آریتمی قلبی، بهترین گزینه درمان را انتخاب می‌کند.
درمان برادیکاردی
در این روش پزشک متخصص قلب با جایگذاری یک ضربان‌ساز داخل قلب، باعث افزایش ضربان در این عضو میشود. روند درمان اینگونه است که در صورت قطع یا کاهش ضربان، پیام الکتریکی به قلب ارسال کرده و تولید ضربان می‌کند.
درمان تاکیکاردی
استفاده از داروی ضد آریتمی می‌تواند ضربان قلب را به حالت نرمال در آورد. مواردی چون نفس کشیدن عمیق یا حبس کردن نفس در کاهش تعداد ضربان قلب موثر است.
شوک کاردیوورژن
آریتمی قلبی از نوع فیبریلاسیون دهلیزی، معمولا تنها با دارو درمانی بهبود نمی‌یابد. کاردیوورژن نوعی شوک الکتریکی است که دکتر متخصص قلب این شوک را به قفسه سینه فرد وارد می‌کند که این امر موجب شده تا ریتم قلب منظم‌تر شود و ریتم طبیعی خود را بدست آورد. برای انجام این روش، بیهوشی کوتاه مدتی برای فرد ایجاد می‌کنند.
درمان با ابلیشن
در این روند درمانی، با استفاده از یک ابلیشن یا همان کاتتر، میزانی انرژی به قلب وارد می‌کنند که در توقف ریتم غیرطبیعی قلب تاثیر شایانی داشته و حتی پالس‌ها را به حالت نرمال هدایت می‌کند. از این روش درمانی، برای بر طرف‌سازی تاکیکاردی فوق بطنی یا فلاتر دهلیزی استفاده می‌کنند.
جراحی ورید ریوی
گاهی حمله‌های مکرری در بیماران مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی رخ می‌دهد که سبب شده تا وریدهای ریوی ایزوله شوند. در این نوع درمان، با استفاده از یک کاتتر، رشته‌های رگ را حذف می‌کنند.
جراحی قلب
گاهی برای فرد هیچ یک از روش‌های درمانی گفته شده مناسب نیست و فرد باید تحت جراحی قلب قرار گیرد. جراحی آریتمی قلبی، جراحی دریچه قلب و … از روش‌های رایج‌تر این درمان بشمار می‌روند.
بدون دیدگاه