پیشگیری و درمان فشار خون بالا

پرفشاری خون بسیار رایج و متداول است. از آنجا که دستورالعمل‌ها تغییر کرده‌اند، می‌توان انتظار داشت که در حال حاضر حدود نیمی از جمعیت بزرگسالان با فشار خون بالا تشخیص داده شوند.

معمولاً فشار خون بالا در طی مدت چند سال به وجود می‌آید و به طور معمول بدون هیچ‌گونه علائمی است، اما حتی بدون بروز علائم نیز این توانایی را دارد که به عروق خونی و اندام‌ها به ویژه مغز، قلب، چشم‌ها و کلیه‌ها آسیب جدی وارد کند. ما در این مقاله اطلاعات کامل در مورد این بیماری، میزان نرمال فشار خون و نحوه پیشگیری و درمان آن را بیان کرده‌ایم.

به هر اندازه که شریان‌ها باریک‌تر باشند، فشار خون افزایش پیدا می‌کند. افزایش فشار در مدت زمان طولانی می‌تواند باعث به وجود آمدن مشکلاتی برای سلامتی نظیر بیماری‌های قلبی شود. تشخیص به موقع و زود هنگام فشار خون از اهمیت زیادی برخوردار است. چک کردن منظم فشارخون به شما و پزشک در تشخیص به موقع و زود هنگام نوسانات کمک می‌کند. در صورت بالارفتن فشار خون، امکان دارد پزشک به منظور کنترل و بررسی اینکه آیا این مقدار بالا می‌ماند یا به سطح نرمال باز خواهد گشت، به مدت چند هفته فشارخون شما را کنترل کند.

درمان پرفشاری خون شامل درمان‌های دارویی و ایجاد تغییر در سبک زندگی است. چنانچه فشارخون بالا درمان نشود، ممکن است منتج به بیماری‌هایی مانند حمله قلبی و سکته مغزی شود.

افراد مستعد فشار خون بالا

بالا رفتن فشارخون در میان افراد بالاتر از 45 سال بسیار رایج است. در این میان مردان سهم بیشتری از زنان دارند. این آمار در اشخاص بالای 65 سال بر عکس است به نحوی که زنان بیش از مردان پرفشاری خون قرار می‌گیرند.

دارا بودن سابقه خانوادگی (ژنتیک) از عوامل فزاینده ریسک ابتلا به فشار خون بالا است. در عین حال نژاد نیز در بالا رفتن میزان ریسک ابتلا به پرفشاری خون اثرگذار است، به طوری که فشارخون بالا و عوارض ناشی از آن در سیاه پوستان بیشتر از نژادهای دیگر است. 

حدود 60% از اشخاص دیابتی وضعیت پرفشاری خون را تجربه کرده‌اند. آمارها نشان دهنده آن است که از هر پنج شخص مبتلا شده به پرفشاری خون، یک نفر از ابتلا به این بیماری آگاهی ندارد که این مسئله مهم، از عمده‌ترین ریسک فاکتورهای حمله قلبی و سکته مغزی محسوب می‌شود. فقدان درمان مطلوب و مناسب برای فشار خون بالا ممکن است منتج به ایجاد آسیب‌های مغزی، قلبی، کلیوی، ریوی و اختلال در گردش خون بدون هیچ علائم خاصی شود.

آیا فشار خون بالایی دارید؟ برای درمان فشار خون با کلینیک تخصصی قلب و عروق دکتر مبینی در تهران به شماره 09903868631 تماس بگیرید.

اعداد فشار خون به چه معناست؟

اعداد فشار خون نمایانگر میزان سختی و مقاومت نسبت به جریان خون در سرخرگ‌های بدن است. عدد قابل‌ قبول و نرمال فشار خون عدد کمتر از 120/80 است، رقم‌های بیشتر نشان دهنده فشار خون بالا است.
زمانی که فشار خون شما برای نمونه 125/70 است که به طور معمول به شکل 12 روی 7 گفته می‌شود، عدد اول فشار سیستولی است و دومین رقم فشار دیاستولی است.

عوارض بیماری پرفشاری خون

مبتلا شدن به پرفشاری خون می‌تواند سبب ایجاد آسیب‌های بافتی و در انتها بوجود آمدن مشکلات زیر شود:

سکته مغزی و حمله قلبی

فشار خون بالا ممکن است با ایجاد سختی عروق و تصلب شرایین همراه باشد، بنابراین ریسک ابتلا شدن به سکته مغزی و حمله قلبی را افزایش می‌دهد.

نارسایی قلبی

با بالا رفتن فشار خون، ماهیچه‌ها به قدرت بیشتری به ‌منظور پمپاژ خون احتیاج دارند، در نتیجه ماهیچه‌های قلبی ضخیم‌تر خواهند شد. ضخیم شدن این ماهیچه‌ها با بروز نارسایی‌های قلبی همراه است.

سندروم‌ های متابولیک

این سندروم مجموعه‌ای از ناهنجاری‌های متابولیسم است که با بالا رفتن تری گلیسیرید، کاهش HDL کلسترول خوب، فشار خون بالا و افزایش انسولین همراه است.

مشکلات حافظه و یادگیری

فشار خون بالای کنترل نشده احتمال دارد بر روی قدرت تفکر، حافظه و یادگیری اثرگذار باشد، این اختلال در بیشتر اشخاص مبتلا به پرفشاری خون مشاهد می‌شود.

مشکلات عروق چشم

امکان دارد در اثر پر فشاری خون ضخیم، تنگ یا پاره شدن عروق چشم به وجود آیند که سبب تاری دید می‌شوند.

شرایط اورژانسی فشار خون بالا

چنانچه فشار سیستولیک شما بیشتر از 180 یا فشار دیاستولی شما بیشتر از 120 باشد، شما در معرض بحران فشار خون بالا قرار دارید.

در این مواقع توصیه می‌شود‌ چند دقیقه استراحت کنید و فشار خون خود را دوباره اندازه بگیرید. چنانچه هنوز هم بالا است، با اورژانس 115 تماس بگیرید.

علائمی نظیر سردرد شدید، اضطراب و خونریزی بینی در فشار محدوده خطر مشاهده می‌شوند. امکان دارد احساس تنگی نفس داشته باشید یا از حال بروید.

عوامل موثر بر بالا رفتن فشار خون

دو نوع پرفشاری خون وجود دارد و هر یک علل جداگانه‌ای دارند که در ادامه آنها را توضیح دادیم:

پرفشاری اولیه

به پرفشاری اولیه، پرفشاری اساسی نیز گفته می‌شود. این نوع پرفشاری با مرور زمان و بدون هیچ دلیل معینی رخ می‌دهد. بیشتر اشخاص به این نوع پرفشاری خون مبتلا هستند. محققان هنوز نتوانسته‌اند بفهمند چه مکانیسم‌هایی سبب بالا رفتن تدریجی فشار خون می‌شوند. مجموعه‌ای از عواملی که امکان دارد در این خصوص نقش داشته باشند شامل موارد زیر است.

ژنها

بعضی از اشخاص از نظر ژنتیکی مستعد فشار خون بالا هستند، این امر احتمال دارد بر اثر جهش‌های یا ناهنجاری‌های ژنتیکی باشد که فرزندان از والدین به ارث برده‌اند.

تغییرات فیزیکی

بعضی اوقات تغییر یک عامل در بدن امکان دارد با بروز مشکلاتی در کلیه بدن همراه شود. فشار خون بالا امکان دارد یکی از این مشکلات باشد، برای مثال، چنین تصور می‌شود که تحولات عملکرد کلیه به سبب بالارفتن سن می‌تواند باعث برهم خوردن تعادل طبیعی نمک‌ها و مایعات در بدن گردد، این تغییر امکان دارد بالا رفتن فشار خون را نیز در پی داشته باشد.

محیط

سبک زندگی ناسالم نظیر عدم فعالیت بدنی و رژیم غذایی ناسالم، ممکن است با گذشت زمان بدن را تحت تاثیر قرار دهد. بعضی از سبک‌های زندگی باعث افزایش وزن خواهند شد. اضافه وزن یا چاقی می‌تواند خطر مبتلا شدن به فشار خون بالا را افزایش دهد.

پرفشاری ثانویه

پرفشاری ثانویه در بیشتر مواقع به سرعت رخ می‌دهد و امکان دارد شدیدتر از پرفشاری اولیه باشد. چندین بیماری که احتمال دارند در بروز پرفشاری ثانویه نقش داشته باشند عبارت هستند از:

• آپنه انسدادی خواب
• نقایص مادرزادی قلب
• اختلال کارکرد تیروئید
• عوارض جانبی داروها
• استعمال مواد مخدر
• سو مصرف یا مصرف مزمن الکل
• مشکلات غده آدرنال
• بعضی از تومورهای غدد درون ریز
• بیماری کلیوی

روش تشخیص پرفشاری خون

تشخیص فشار خون بالا به سادگی و با اندازه گرفتن فشار خون است. در بیشتر مطب‌ها فشار خون را به عنوان یک قسمت از ویزیت معمول و اولیه چک می‌کنند. چنانچه در مراجعه بعدی اندازه گرفتن فشار خون شما انجام نشد، درخواست اندازه‌گیری آن را کنید.

در شرایطی که فشارخون شما بالا باشد، امکان دارد پزشک تصمیم بگیرید برای چند روز یا چند هفته، چندین بار فشار خون شما را به طور پیوسته اندازه‌گیری کند. در موارد نادری اتفاق می‌افتد که پزشک بعد از تنها یک خوانش تشخیص را بر فشار خون بالا بگذارد.

پزشک احتیاج به شواهدی حاکی از یک مشکل پایدار دارد. فشار خون بالا ممکن است ناشی از محیط باشد، به طور مثال استرس حضور داشتن در مطب پزشک امکان دارد در افزایش فشار خون نقش داشته باشد، در عین حال سطح فشار خون در طول روز متغیر است.

چنانچه فشار خون بالا باشد، احتمال دارد پزشک آزمایش‌های بیشتری را به منظور ردیابی بیماری‌های زمینه‌ای انجام خواهد داد. این آزمایش‌های موارد زیر را شامل می‌شود:

• آزمایش ادرار
• غربالگری کلسترول و دیگر آزمایش‌های خون
• تست فعالیت الکتریکی قلب به وسیله الکتروکاردیوگرام (EKG که گاهی به آن ECG گفته می‌شود).
• سونوگرافی قلب یا کلیه‌ها

این آزمایش‌ها به پزشک در تشخیص مشکلات ثانویه ناشی از فشار خون بالا کمک می‌کنند، افزون بر این آنها این توانایی را دارند که تاثیرات ناشی از بالا رفتن فشارخون بر اندام‌ها را بررسی کنند. در این مدت امکان دارد پزشک درمان پرفشاری را آغاز کند. درمان زود هنگام خطر آسیب پایدار را کاهش می‌دهد.

روشهای درمانی فشار خون بالا

عوامل بسیاری در انتخاب بهترین شیوه درمانی به پزشک کمک می‌کنند. این عوامل شامل نوع پرفشاری و علل شناسایی شده هستند.

درمان پرفشاری اولیه

چنانچه پزشک تشخیص پرفشاری اولیه دهد، ایجاد تغییر و تحول در سبک زندگی امکان دارد به کاهش آن کمک کند. چنانچه تغییر سبک زندگی به تنهایی پاسخگو نباشد و یا این نوع از اقدامات اثرگذار نباشند، امکان دارد پزشک دارو تجویز کند.

درمان پرفشاری ثانویه

در شرایطی که سایر بیماری‌های زمینه‌ای عامل پرفشاری خون باشند، درمان بر روی مداوای این بیماری‌ها متمرکز خواهد شد، برای نمونه، چنانچه آغاز مصرف دارویی سبب بالا رفتن فشار خون شده است، پزشک داروهای دیگری را با عوارض جانبی کمتر جایگزین خواهد کرد.

برخی اوقات فشار خون بالا با وجود درمان عامل اصلی، همچنان درمان نشده است، در چنین شرایطی پزشک مربوطه ممکن است به منظور کمک به کاهش فشار خون، در ایجاد تحول در سبک زندگی و تجویز داروهای مورد نیاز با شما همکاری کند.

برنامه‌های درمانی پرفشاری خون در حال توسعه و پیشرفت هستند. درمانی که نخست اثرگذار بود، احتمال دارد با گذشت زمان اثرگذاری کمتری داشته باشد. پزشک شما در راستای بهبود روند درمان به همراهی با شما ادامه خواهد داد.

در اشخاص متعددی تجویز داروهای فشار خون مورد آزمون و خطا قرار می‌گیرند. امکان دارد نیاز باشد جهت دستیابی به یک یا ترکیبی از داروهای موثر، داروهای متعددی را امتحان کنید.

داروهای فشارخون بالا

• مسدود کننده‌های بتا
• دیورتیک‌ها
• مهارکننده‌های ACE
• مسدود کننده‌های گیرنده آنژیوتانسین -2 (ARBها)
• مسدود کننده‌های کانال کلسیم
• آگونیست‌های آلفا -2

پیشگیری از فشار خون بالا

چنانچه فاکتورهای خطر فشار خون بالا در شما مشاهد شد، باید اقداماتی را برای کاهش خطر و عوارض ناشی از این بیماری انجام دهید.

گنجاندن غذاهای سالم در رژیم غذایی

به تدریج مصرف وعده‌های غذایی گیاهی سالم برای قلب را شروع کنید. روزانه مصرف بیشتر از 7 وعده میوه و سبزی‌ها در رژیم غذایی خود، در نظر بگیرید. هدف بعدی می‌تواند افزودن یک وعده دیگر در روز طی دو هفته باشد. پس از این دو هفته، هدف خود را افزودن یک وعده دیگر قرار دهید. هدف دستیابی به روزانه ده وعده میوه و سبزی در رژیم غذایی است.

بشقاب غذای سالم

به جای اینکه در سه قسمت بشقاب غذای خود گوشت داشته باشید، ظرفی را آماده کنید که در آن از گوشت به عنوان یک چاشنی استفاده شود. به بیانی دیگر، به جای میل کردن استیک همراه با سالاد، سالاد بزرگ‌تری را همراه با قسمت کوچک‌تری از استیک بخورید.

حذف شکر سفید

تلاش کنید غذاهای کم شیرین‌تر نظیر ماست‌های طعم‌دار و غلات را جایگزین کنید. فرآورده‌های غذایی بسته‌بندی‌ شده حاوی قند غیرضروری هستند، در نتیجه باید برچسب‌ها را مطالعه کنید.

کنترل منظم فشار خون

بهترین راه برای پیشگیری از بیماری پرفشاری خون و عوارض آن، تشخیص زود هنگام بالا بودن فشارخون است. این امکان برای شما وجود دارد که برای اندازه‌گیری فشار خون به مطب پزشک یا کلینیک‌ها و درمانگاه‌ها مراجعه کنید و یا احتمال دارد بنا به تجویز پزشک دستگاه فشارسنج خریده و در منزل آن را فشار خون خود را اندازه‌گیری کنید.

میزان فشار خون را یادداشت کرده و آن را در مراجعات منظم خود به پزشک معالج ارائه دهید، این کار ممکن است به پزشک در تشخیص هرگونه مشکل احتمالی پیش از پیشرفته شدن آن کمک کند.

جمع بندی

عارضه فشار خون بالا معمولا تا آخر عمر همراه فرد خواهد بود. به ‌منظور کنترل مناسب فشار خون و جلوگیری از عوارض ناخواسته فشارخون بالا بسیار مهم است که داروهای خود را در زمان تعیین شده و طبق نظر پزشک مصرف کنید و مرتب فشار خون خود را کنترل کنید. در صورتی که فشار خون بالا تحت کنترل باشد، احتمال بیماری قلبی، سکته مغزی و نارسایی کلیه کاهش پیدا می‌کند.